بهزیستی با موانع سمنتی و فلزی

بهزیستی با موانع سمنتی و کتاره‌های فلزی
اخیرا شهرداری کابل برای کنترل ازدحام ترافیک و تنظیم بازار در سطح شهر کابل دست به اقدامات زده تا به انتقادات و شکایات شهروندان ناشی از راه بندان‌ها پاسخ داده باشد. این اقدامات شامل تنظیم دست‌فروشان در سطح شهر، ایستگاه‌های بس‌های شهری و مسیر عبور وسایط ترانسپورتی می‌باشد. رسیدگی به شکایات شهروندان و رفع مزاحمت‌ها از وظایف ارگان‌های مسئول است، اقدامات سریع و جدی رضایت شهروندان را همراه دارد. سوال این است که آیا سازوکار یا روشی که شهرداری روی دست گرفته است تا چه میزان جامعه را برای برون رفت از مشکلات موجود و رسیدن به بهزیستی شهری برای دراز مدت کمک خواهد کرد؟
در گذشته‌ی جوامع توسعه نیافته و بعضا در حال توسعه‌ رسم براین بوده که با گذاشتن کتاره‌های فلزی در کنار جاده، مسیر عبور و مرور عابر پیاده از جاده‌ی عمومی را جدا ساخته برای حفظ امنیت جان عابر از حادثات ترافیکی و مدیریت جریان ترافیک شهری خطوطی را ترسیم کرده اند، اما دیده شده که چنین موانع بزودی فرسوده شده و ازبین رفته است بدون اینکه اندک تاثیری مثبت از خود برجا گذاشته باشد. نمونه‌های زیادی را در مناطق مختلف شهر کابل نیز شاهد بوده ایم که حالا هیچ اثری از آن باقی نمانده است.
دست‌فروشان
بنظر می‌رسد موضوع تنظیم دست فروشان بیشتر جنبه‌ی اقتصادی دارد تا آوردن نظم و زیبایی جاده‌های شهر، زیرا اقدامات اخیر شهرداری چیزی را تغییر نداده و آنچه را که از آن مزاحمت ترافیک شهر و راهبندان قلمداد می‌شود با تصفیه مقطعی، عدم نظارت دوامدار، ناهماهنگی و نبود همکاری میان ارگان‌های ذیربط، در اکثر مناطق دوباره بحال اولی برگشته است. در این برنامه، پروژه اقتصادی که وجود دارد مطابق طرح شهرداری این است: دست‌فروشان در نواحی مختلف شهر که در کنار جادها فعالیت دارند هرفرد ملزم به خرید یک غرفه از نزد شهرداری به قیمت ۱۳۰۰۰ افغانی می‌باشند، با توجه به توان تولید کننده، نوبت به همه نواحی خواهد رسید. این کراچی‌ها با قیمت تمام شد ۸۰۰۰ افغانی از جانب قراردادی به شهرداری کابل تحویل داده می‌شود. مبلغ ۵۰۰۰ افغانی تفاوت قیمت را شهرداری محترم صرف هزینه‌ی تنظیم دست‌فروشان می‌نمایند. بطور اوسط برای هر ناحیه شهر به تعداد ۵۰۰۰ غرفه توزیع خواهد شد.
از مجموع ۲۲ ناحیه شهر کابل، دستکم دست فروشان ۱۶ ناحیه این غرفه‌ها را خریداری خواهند کرد.
(۸۰۰۰۰=۵۰۰۰×۱۶) هشتاد هزارپایه غرفه تولید و به فروش می‌‌رسد.
(۴۰۰۰۰۰۰۰۰=۸۰۰۰۰×۵۰۰۰) چهار صد ملیون افغانی ارزش افزوده است که صرف هزینه تنظیم دست فروشان توسط شهرداری میشود.
از زمان در دسترس قرارگرفتن غرفه‌ها، دست‌فروشان با توجه به موقعیت فعالیت، ماهانه مبلغ ۳۰۰ تا ۵۰۰ افغانی تعرفه دریافت می نمایند. این تنها موردی است که در این برنامه در آوردن افزایش عواید شهرداری اثرگذار خواهد بود.
موانع سمنتی و کتاره‌های فلزی
گذاشتن موانع سمنتی در بین جاده برای تقسیم مسیر و دسته بندی وسایط و گذاشتن کتاره‌ها در کنار جاده در بعضی مناطق، برای جداسازی پیاده روها از طرحهای دیگری شهرداری کابل است. این برنامه نیز بیشتر با انگیزه‌های اقتصادی انجام می‌شود و موثریت آن برای بهبود وضعیت شهر ناچیز خواهد بود. (یک راننده تونس میگوید از روزی که سنگ‌های سمنتی گذاشته شده و موترهای تونس در یک لین باید از عقب آن عبور کنند من هیچ حوصله ام نمی شود که از داخل آن عبور کنم یک روز هم نشده که داخل آن خط رفته باشم.) چنین برنامه ها هرچند در کوتاه‌مدت تغیر ایجاد کند ولی در درازمدت کاربرد موثر ندارد و بزودی ابزارهای گذاشته شده فرسوده خواهد شد هزینه‌های مردم هدر خواهد رفت و رضایت شهروند را در قبال نخواهد داشت.
نتیجه اینکه باتاسف اغلب پروسه‌ها در افغانستان با انگیزه‌های صرفا اقتصادیی نوع مافیایی آغاز میشود و جوانب رضایت آوری آن کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد مانند مکاتب خیالی، عساکر خیالی، کلینیک خیالی و... ده‌ها مواردی که همواره گوش‌ها را نوازش میدهد. در حالیکه مفهوم استفاده بهینه از منابع، این است که در برابر هر افغانی هزینه‌ی پولی که در پروژه‌های عمومی صورت میگیرد، به همان میزان رضایت بخشی آن مورد توجه قرار بگیرد تا سبب کاهش فاصله‌ها میان مردم و حکومت واقع شود. رضایت شهروندان چیزی نیست که بوسیله تقسیم بندی‌ جاده‌ها و گذاشتن موانع سمنتی بدست آمده بتواند، بلکه بایستی برنامه‌‌ریزی‌ها دقیق روی خط تولید رضایت قرار داشته باشد؛ این امر زمانی مقدور است تا هزینه‌های که برای بهبود و آوردن رفاه صورت میگیرد روی تغییر ذهن شهروند تاثیرگذاری داشته باشد، یعنی کتاره‌ها، موانع سمنتی و خطوط تقسیم بندی، در اذهان جامعه ترسیم شود. منابع مالی و ابزار رفاهی ما باید در جای خرچ شود که مردم نه تنها داوطلبانه و بطور خود جوش بدون جبر پذیرای برنامهای رفاهی باشند بلکه خود مولد بهسازی شوند.
راهکار
ساده‌ترین و کم هزینه‌ترین راهکار این است که اداره شهرداری با راه‌اندازی یک برنامه تشویقی در مناطق مختلف شهر مردم را دعوت به رعایت نظم، پاک نگهداشتن محیط، بهبود زیست و زندگی و ... هرآنچه که رضایت شهروندان را در قبال دارد نموده و در هرماه در یک محفل باشکوه ناحیه برتر را انتخاب کند و از هر قشر جامعه تعدادی را به نمایندگی از جمع، با اهدای لوح تقدیر و جوایزِ با ارزش مورد تقدیر و تشویق قرار دهد. این محافل از طریق رسانه‌ها گسترده انعکاس داده شود تا در اذهان تمام ساکنین شهر بصورت فراموش ناشدنی نقش بندد. با این روش همه بصورت خود جوش برای بهبود زیست محیطی و بدست آوردن لقب افتخار، تلاش خواهند کرد و بزودی شاهد تغییرات مثبت و دائمی در رفتار و اذهان جامعه، نوع نگاه مردم به محیط و سطح شهر خواهیم بود. با این روش دقیقا منابع ما روی آوردن تغییر در اذهان و طرز فکر مردم هزینه خواهد شد و هرگاه مردم از نظر ذهنی برنامه‌ها را پذیرفتند محیط را نیز تغیر خواهند داد و این تغییرات پایدار خواهد و بود و قطعا میزان رضایتمندی جامعه را افزایش خواهد داد.
محمد اسحاق مطهری
۲۴/۱۱/۱۳۹۶