مشارکت فراگیر

انتخابات پروسه مهم ملی است که با میزان مشارکت مردم مشروعیت می‌یابد و مشارکت زمانی مشروعیت بخش است که از جانب شرکت کنندگان سه شرط اساسی (عقلانی، سازمان یافته و مستمر) لحاظ شده باشد. هرگاه اگر این شروط بهر دلیل رعایت نشود مشارکت، مشارکت عقلانی، سازمان یافته و مستمر نیست بلکه هجوم مقطعی است که با موجی از احساسات و عواطف به پروسه کلان ملی مانند انتخابات رو آورده میشود. در افغانستان با وجود تمام مشکلات در گذشته، میزان مشارکت در انتخابات دوره‌های قبلی تقریبا فراگیر بوده اما فارغ از آن شروط اصلی، رویکرد مردم هم در انتخاب شدن و هم در انتخاب کردن هجومی بوده نه سازمان یافته، عقلانی و مستمر.
رای دهندگان در انتخاب کردن و استعمال رای هجوم آوردند و دقت نکردند. (غیر عقلانی)
انتخاب شوندگان برنامه محور عمل نکردند برای وحدت سرزمین کاری انجام داده نتوانستند. (سازمان نیافتگی)
حکومت با پروسه‌ی انتخابات ابزاری، یکبار مصرف و مقطعی برخورد کرد و به دوام آن نه اندیشیدند.( غیر مستمر)
نتیجه این شد که در این دور، سطح مشارکت پایین، باورمندی تقلیل یافته و حضور مردم در انتخابات پیشرو کمرنگ است. البته رعایت شروط اصلی بطور کامل و همه جانبه با توجه به نوپا بودن و عدم آگاهی مردم در کشوری مانند افغانستان از فرایند انتخابات محال بنظر میرسد، حتی در بعضی از کشورهای همسایه نیز بطور کامل رعایت نمی‌شود و با چالشهای فراوان مواجه است اما در آنجا حداقل جنبه استمرار پروسه زیر سوال نرفته و بگونه‌ی حفظ شده است.
نهادهای مدنی، گروه‌های فکری سازمان یافته و احزاب سیاسی میتوانستند در این فرایند موثر باشند و در حفظ وحدت سرزمین که نیاز اولیه مشارکت است نقش موثر بازی کنند. اما با تاسف با تمام تلاشها و هزینه‌ها، جامعه مدنی واقعی شکل نگرفته، تیم‌ها و گروه‌های فکری کارا بوجود نیآمده و حزب سیاسی موثر و کارساز و برنامه محور شکل نگرفته است که بتواند در سروسامان دهی جامعه اثرگذار باشد.
احزاب سیاسی متعدد وجود دارد اما با چالشهای مانند: قومی، سمتی، زبانی، غیر فراگیر، سازمان نیافتگی و ... روبرو است و اخیرا پیرسالاری فامیلی بودن و میراثی بودن نیز بر چالشهای دیگر در احزاب سیاسی افزوده شده است.

در این میان حزب حراست اسلامی افغانستان با الگوی که در انتخابات پارلمانی پیش‌رو برای مردم و هوادارانش ارایه کرد حرکت نمادین سنجیده شده است که حتی از کشورهای همسایه که سالهاست انتخابات را تجربه میکنند پیشی گرفت. حزب حراست در هر حوزه یک کاندید معرفی کرد عقلانی است و موثر، کاندیدا را با هم نظری و انتخاب هوادارانش در حوزات انتخابی مربوطه تعیین کرد با این کار نهایت سازمان‌یافتگی درون حزبی را به نمایش گذاشت، طبیعی است که این نوع مدیریت کارا و موثر، استمرار را در این حزب تضمین خواهد کرد و اثر فراگیر را در سطح کلان جامعه بجا تواهد خواهد گذاشت.
اگر احزاب و جریان‌های فکری دیگر از این الگو استفاده کنند، در دوره‌های بعدی میزان علاقمندی و مشارکت مردم در پروسه‌های کلان ملی و دموکراتیک مانند انتخابات بالا خواهد رفت و ما را گام بگام به وحدت سرزمین به معنی واقعی نزدیک خواهد کرد.
محمد اسحاق مطهری
۱۳۹۷/۳/۸

بندر چابهار مصئون‌ترین و با اهمیت‌ترین مسیر مبادلات کالای افغانستان و هند...